Steeds beter geïsoleerde panden en leidingschachten waar zoveel mogelijk installatiewerk in weggewerkt wordt. Het zijn risicofactoren voor een legionellabesmetting. Ieder jaar is het ook in Nederland weer raak, soms met fatale afloop. Het blijft daarom altijd een punt van aandacht. Maar waar moet je precies op letten? Wat zijn de regels en welke ontwikkelingen zijn er op het gebied van legionellapreventie?

Leidingschachten

Hotspots zijn een potentieel risico voor legionella. Een hotspot is een plek waar een koudwaterleiding ongewenst wordt opgewarmd boven de 25 °C of meer dan 5 °C boven de ruimtetemperatuur. Datzelfde geldt voor de afkoeling van de uittapleiding voor warmwater. Hotspots kunnen bijvoorbeeld ontstaan in leidingschachten, zeker in goed geïsoleerde nieuwbouwpanden. Eric van der Blom is vakspecialist Sanitaire Technieken en branchemanager sanitaire installatiebedrijven bij Techniek Nederland en legt uit: “Een installateur moet zijn ontwerp altijd met zorg maken en kou en warm voldoende scheiden, zo nodig met een koude en een warme schacht. Het leidingwerk in schachten moeten altijd bereikbaar en vervangbaar zijn, een aanvullend aspect om rekening mee te houden. Daarnaast komt er steeds meer installatiewerk in woningen of andere gebouwen en dat betekent meer kans op hotspots.” Het beste is om in een vroeg stadium al met de architect en aannemer aan tafel te zitten om eventuele problemen vroegtijdig te signaleren. De richtlijnen waar de legionellapreventie aan moeten voldoen, staan vermeld in Kleintje Legionellapreventie van ISSO.

Doorstromend installeren

Water in leidingen moet minimaal wekelijks worden ververst. Wanneer dit wekelijkse gebruik niet gegarandeerd kan worden, zou volgens veel deskundigen in de sector doorstromend installeren de nieuwe standaard moeten zijn. Hier moet al tijdens het ontwerp van een gebouw rekening mee worden gehouden. Nu de zomers steeds warmer worden is het belangrijk dat er ‘koele zones’ gecreëerd worden die onder de 25 graden Celsius blijven. Doorstromend installeren op woningniveau betekent dat alle tappunten doorstromend zijn aangesloten, waarbij ‘dode’ leidingstukken worden voorkomen.

Doorstromende muurplaten

In Nederland wordt traditiegetrouw nog veel gewerkt met conventionele T-stukinstallaties waarbij vaak onnodig lang water in leidingen blijft staan. Dit kan worden opgelost door gebruik te maken van ring- of serieleidingen. Hierdoor stroomt het water bij weinig gebruikte tappunten ook door en voorkom je dus dode leidingen. Voor het installeren van deze serieleidingen wordt gebruik gemaakt van doorstromende muurplaten. Deze kunnen gemakkelijk in een serie aangesloten worden met aan het einde een dagelijks gebruikt tappunt, zoals bijvoorbeeld een toilet. Zodra het toilet wordt doorgespoeld stromen alle tappunten automatisch door.

Doorstroming kan ook gerealiseerd worden met een afgetakte ringleiding. Hierdoor treedt een drukverschil (venturi-werking) op die maximaal twee tappunten automatisch kan verversen. Dit drukverschil ontstaat door de snelheidsverhoging tussen twee kort na elkaar geplaatste T-stukken in de aanvoerleiding. Door het ontstane luchtdrukverschil wordt het water in de leidingen automatisch ververst.

De regels

Wettelijke regels zijn er in Nederland voor de zogenoemde ´prioritaire installaties´. Hieronder vallen leidingwaterinstallaties in bijvoorbeeld ziekenhuizen, hotels, sauna’s en campings. De eigenaren van deze installaties zijn verplicht om maatregelen te nemen tegen legionella. Die bestaan onder andere uit een risicoanalyse door een gecertificeerd bedrijf, een beheersplan en het bijhouden van genomen maatregelen in een logboek. Van der Blom geeft aan dat woonzorgcomplexen hier ook weer onder gaan vallen. “Door een aanpassing in het zorgstelsel vielen deze complexen onbedoeld niet meer onder de legionellawetgeving. Dat wordt binnenkort gelukkig rechtgezet.” Eigenaren van niet-prioritaire installaties hoeven bovenstaande regels niet te volgen, maar moeten hun installaties natuurlijk wel laten aanleggen, gebruiken en onderhouden volgens het Bouwbesluit en Drinkwaterbesluit, waarin een zorgplicht is opgenomen.

Slimme producten

Voorkomen is beter dan genezen: alles begint met een goed installatieontwerp. Maar er zijn ook slimme producten op de markt om een legionellabesmetting te voorkomen of de kans erop zo klein mogelijk te maken. Een selectie uit het aanbod:

• De thermostatische PREMIX voormenger van Delabie. Deze zorgt ervoor dat de warmwatertoevoer automatisch wordt afgesloten zodra het koude water wordt afgesloten.
• Tonic-Jet of Round hoofddouche van Delabie. Deze slimme douchekop verwijdert het resterende water in de douchekop na elk gebruik. Delabie heeft ook het thermostatisch SECURITHERM douchepaneel in het assortiment. Hiermee worden douches automatisch 45 seconden gespoeld, 24 uur na het laatste gebruik.
• Elektronische gebruikersstation met Hygiene+ functie van Viega. De gebruikersstations spoelen volledig automatisch met een hoeveelheid die op het gebruik is afgestemd. Wordt een tappunt langere tijd niet gebruikt, dan start het station zelfstandig de spoeling en zorgt zo automatisch voor de noodzakelijke waterverversing. Het spoelen kan tijd- of intervalgestuurd, maar ook op temperatuur- of gebruik ingesteld worden. In eenvoudige installaties kan een Viega insteekpershuls worden geplaatst. Deze werkt op basis van het venturi principe en zorgt er in de hoofdstrang of hoofdverdeler voor dat er een permanente waterverversing plaats vindt.
• Rada Intelligent Care thermostatische wastafelmengkranen. Deze kranen kunnen op diverse manieren geprogrammeerd worden, bijvoorbeeld voor automatische cyclusspoelingen. De kranen kunnen ook de aanvoertemperatuur meten en slaan data 12 maanden lang op. De Rada Outlook digitale mengkraan heeft vergelijkbare eigenschappen. Ook heeft Rada verschillende legionellafilters voor douchekoppen.